��ир куни бир ақлли профессор институтда талабаларга савол берди. У ўзига жуда ишонган эди:
Профессор: Худо яхшими ?
Талаба: Ҳа.
Профессор: Шайтончи ?
Талаба: Йўқ.
Профессор: Тўғри. . . Ўғлим айтингчи, ерда ёмонлик мавжудми ?
Талаба: Ҳа
Профессор: Ёмонлик ҳамма ерда бор, шундай эмасми? Ва ҳамма нарсани Худо яратган тўғрими ?
Талаба: Ҳа
Профессор: Унда ёмонликни ким яратган ?
Талаба: . . . . . .
Профессор: Сайёрамизда хунуклик, мутакаббирлик, касаллик ва жаҳолат бор. Буларнинг бари бор нарсалар, тўғрими ?
Талаба: Ҳа, жаноб. . .
Профессор: Хўш, уларни ким яратди ?
Талаба:......
Профессор: Фан инсон ўз атрофидаги дунёни кашф этиши учун 5 туйғу бор деб айтади. Айтингчи, сиз ҳеч Худони кўрганмисиз ?
Талаба: Йўқ жаноб. . .
Профессор: Айтингчи, сиз ҳеч Худони тинглаганмисиз ?
Талаба: Йўқ жаноб. . .
Профессор: Сиз ҳеч Худони ҳис қилганмисиз ? Уни таъмини татиб кўрганмисиз ? Ҳидини ҳидлаб кўрганмисиз ?
Талаба: Бундай эмас деб қўрқаман жаноб. . .
Профессор: Ва сиз шунда ҳам унга ишонасизми ?
Талаба: Ҳа! ! !
Профессор: Олинган тажрибаларга асосланиб, фан Худони йўқ деб даъво қилиши мумкин. Сизни бунга қандайдир қаршилигингиз борми ?
Талаба: Йўқ профессор, менда фақат ишонч бор!
Профессор: Гап ҳам айнан шунда. . . Ишонч- бу фаннинг энг катта муаммоси!
Талаба: Профессор, совуқлик мавжудми ?
Профессор: Бу қанақа савол ? Албатта мавжуд. . . Нима сен ҳеч қачон совуққотмаганмисан ? (Талабалар йигитнинг саволидан кулишди)
Талаба: Аслида эса, профессор совуқлик мавжуд эмас. . . Физика қонунларига мувофиқ, биз совуқлик деб атайдиганимиз аслида иссиқликнинг йўқлигидир. . . Демак совуқлик йўқ. . . Биз бу сўзни фақат иссиқлик йўқ пайтда ҳис қилаётган нарсамизни тасвирлаш учун ўйлаб топганмиз. . . (Аудитория жим бўлиб қолди)
Талаба: Сиз яна ноҳақсиз! Жаноб. . . Зулмат ҳам мавжуд эмас. Зулмат аслида ёруғликнинг йўқлиги ҳисобланади. Биз ёруғликни ўрганишимиз мумкин, лекин зулматни эмас. Оддий нур зулмат дунёсига кириб уни ёритиши мумкин. Сиз бир жойнинг қанчалик қоронғу эканлигини билмоқчи бўлсангиз нима қиласиз ? У ерда қанча миқдорда ёруғлик борлигини ўлчайсиз, шундай эмасми ? Зулмат- ёруғлик йўқ вақтда инсон нимани ҳис қилаётганини тасвирлаш учун ўйлаб топилган тушунарсиз атамадир. . .
Ана энди айтингчи ўлим мавжудми ?
Профессор: Албатта мавжуд. . . Ҳаёт бор ва ўлим ҳам бор. Унинг тескариси.
Талаба: Сиз яна ноҳақсиз профессор. Ўлим- бу ҳаётнинг тескариси эмас, унинг йўқлигидир. Сизнинг илмий назариянгизда жиддий ёриқ пайдо бўлибди.
Профессор: Бу билан нима демоқчисиз?
Талаба: Профессор сиз барча талабаларга биз маймунлардан пайдо бўлганмиз, деб ўқитасиз. Сиз бу эволиция жараёнини ўз кўзингиз билан кўрганмисиз?
Профессор гап нима ҳақида кетаётганини тушуниб, кулимсираб бошини чайқади. ??
Талаба: Бу жараённи ҳеч ким кўрмаган. Демак бу сизни олим эмас, кўпроқ руҳоний эканлигингизни англатади. (Аудитория кулгудан бақириб юборди??)
Талаба: Ана энди айтингларчи, бу хонада профессорни миясини кўрган биронта инсон борми? Уни тинглаган, ҳидлаган ва унга тегиб кўрган инсон борми ? (Аудиториядагилар кулишни давом эттиришди)
Талаба: Кўринишидан ҳеч ким . . !
Демак илм-фан назариясидан ва олинган тажрибалардан келиб чиқиб айтишимиз мункинки, профессорнинг мияси йўқ. Ҳурматли профессор, биз бундай ҳолатда қандай қилиб сизнинг марузаларингизга ишонишимиз мумкин ?
(Аудитория сукунатда)
Профессор: Мен фақатгина сизлар менга ишонишингиз керак деб ўйлайман.
Талаба: Худди шундай ! Худо ва инсон ўртасида битта алоқа воситаси бор. Бу-ИШОНЧ. Профессор жойига ўтирди.
Бу ёш талабанинг исми Альберт Эйнштейн эди!
